Opština Sokolac je poznata po planini Romaniji koja dominira istočnim dijelom Republike Srpske,prostire se u luku jugozapadno od Sokoca i graniči sa Jahorinom na jugu i Ozrenom na sjeveru,a proteže se duž regionalnog puta Sarajevo-Sokolac.

Nedirnuti rezervat prirodnih bogatstava odlikuje se izuzetnom ljepotom i neponovljivošću.Svojim položajem,atraktivnošću i očuvanošću prirodnog ambijenta sve više privlači različite vrste zaljubljenika u prirodu koje dočekuje i ostavlja zapanjenim pred veličanstvenim šumskim kompleksima,raznovrsnim biljnim i životinjskim svijetom,prostranim platoima i brojnim pećinama.Najviši vrh je Veliki Lupoglav sa nadmorskom visinom od 1652 metra.Na zapadnoj strani su Crvene stijene,takođe znamenit lokalitet ove planine kroz istoriju.Glavna karakteristika Romanije je velika stjenovita barijera čiji pojedini dijelovi nose imena Ravna stijena,Orlova stijena,Crvene stijene,Crna stijena,Đeva,Velika stijena.

Veoma atraktivna planina,legendarni simbol otpora i junaštva predstavlja idealno odredište za ljubitelje prirode. Romanija pruža razne oblike rekreativnog turizma kao što su paraglajding,planinarske ture,pješačenje kroz šume u kojima dominira drveće jele,omorike i bora.Prelijepa priroda,proplanci koji postepeno prerastaju u gustu četinarsku šumu biće velika nagrada za sve one koji se odluče za pohod na Romaniju.

Nijedan ljubitelj prirode neće ostati ravnodušan pred veličanstvenim prizorima surovih litica i stijena.Put do vrhova Romanije,koliko god bio naporan,nagradiće vas pogledom na vijenac planina koje na zapadu čine luk nad Sarajevom,a na istoku i jugu pogled se pruža na niz planina prema Drini.Kulturno-istorijsko nasleđe ovoga kraja sadrži bogatu ponudu kako sakralnih tako i tradicionalnih folklornih motiva.Sve ovo čini Romaniju idealnim područjem za planinski turizam.

Romanija je bila u sastavu rimske provincije Dalmacije do propasti Zapadnog rimskog carstva,476.godine.Rimljani su naselili Romaniju u značajnom broju nakon pada odbrane Romejskog carstva i prodora Slovena i Avara.Mnogo stanovništva povuklo se u planine,ne priznajući vlast i običaje doseljenika.Dolaskom Slovena,taj dio stanovništva dugo je ostao izolovan u planinama,zadržavajući nomadski način života.Grupe ovih nomada postojale su i u 17.vijeku,a narod ih je najčešće zvao Vlasima ili Romanima.Po legendi,bilo je nekoliko grupa tih nomada,pa je po jednoj od njih(Romani)ova planina dobila ime Romanija,što u bukvalnom prevodu znači zemlja Rimljana.

Romanija je poznata i kao ''Hajdučka gora'' zbog brojnih priča koje slušamo i prenosimo i danas.Mitovi o hajducima i junacima su brojni,a prenose se sa koljena na koljeno.Na Romaniji i Glasincu se najviše priča o Starini Novaku,istorijskoj ličnosti druge polovine 16.vijeka,koji je hajdukovao po Hercegovini,Bosni i Srbiji,ali se najduže zadržao na Romaniji.Kao svjedočanstvo da je u ovim krajevima još uvijek živo narodno predanje,južne padine Romanije krase Novakovo vrelo,Novakova njiva i Novakova pećina,koje sve nose ime znamenitog hajduka Starine Novaka.Do ulaza u pećinu u kojoj se,prema predanju krio hajduk,čija je hrabrost opjevana u junačkim pjesmama dolazi se strmom kamenitom stazom.

Ispod romanijskih stijena nalazi se Carski put,koji je u srednjem vijeku od Sarajeva,preko Paljanskog polja,pored stijena i dalje preko Glasinačkog polja vodio prema Drini i dalje u Carigrad.Drugi put prema Carigradu je vodio iz Sarajeva preko Mokrog pa mnogo težom stazom,kuda danas ide magistralni put Sarajevo-Sokolac.Put preko Romanije nije bio bezbjedan.Karavane su napadali i pljačkali hajduci,pa su Turci u Sarajevu formirali jedinice za zaštitu karavana koje su se nazivale Derbendžije.

Stanovništvo ovog kraja je bilo potrebno za kuluk,tj.održavanje puteva,ali i izgradnju vojnih postaja i hanova tj.prenoćišta.Sem kuluka,sakupnjan je i danak za cara,po ukazu Velikog vezira.Konačno, Glasinac je za tursku stajaću vojsku morao obezbijediti velike količine hrane.

Vojska je patrolirala drumovima da bi zaštitila putnike od mnogobrojnih hajduka,koji su na Romaniju dolazili iz Hercegovine ali i iz drugih krajeva.Lokalnih hajduka gotovo da nije ni bilo,jer su oni u hajdučiju išli u druge srpske krajeve,da bi tako zaštitili svoju porodicu od surovih represalija koje su Turci sprovodili ako bi neko od hajduka bio prepoznat ili prijavljen od doušnika.Turci su se bojali hajduka,pa su se držali gradova.

Najstarija vijest o hajducima na Romaniji je iz 1658.godine,kada je Francuz Kikle opisao put preko ove planine.Sarajevski hroničar Mula Mustafa Bašeskija 1783,takođe piše o pojavi hajduka na ovom području.Priča se da je preko Glasinca prelazio i Bajo Pivljanin.Pod pritiskom hajdučkih četa prorijeđeno tursko stanovništvo sa Glasinca i Romanije bježi u gradove,a na njihovo mjesto doseljava se srpsko iz jugoistočne Hercegovine.

U Drugom svjetskom ratu Romanija je bila centar narodnog otpora protiv ustaško-njemačko-italijanskih snaga,a mnoge neprijateljske ofanzive su prošle preko teritorije Romanije i Glasinca.